Stonehenge’i Nasıl Yeniden İnşa Ettiler?

Bu tarih arkeologlarının bahsetmediği karanlık sırlardan bir tanesidir. Bakmayı düşündükleri Britanya’daki en meşhur antik anıt olan Stonehenge’i yeniden oluşturmak için işçiler tutmuşlardır.

Bu resim 1901’de restorasyon için alanda bulunan işçileri göstermektedir. Ki bu olay o zamanlarda büyük öfkeye neden olmuştur ve resmi kitaplarda nadiren geçmektedir. Bu da demektir ki Britanya’nın miras endüstrisinin tacındaki mücevher olan Stonehenge, hiç de göründüğü gibi değildir. Antik alanın milyonlarca ziyaretçisinin gördüğü şey aslında 50 yıldan az bir süre öncesine dayanmaktadır.

1901 yılından 1964 yılına kadar, taş dairenin büyük çoğunluğu ondan kalanlarla bir dizi restorasyondan geçmiştir, bir arkeoloğun söylediğine göre, “bu bir 20. Yüzyılın miras endüstrisidir.” Ama bu bilgi alanda turistler tarafından kullanılan rehberler ve bilgi kulaklıklarında yer almamaktadır. 1920’lerde Avebury taş dairesinin neredeyse tamamen yeniden inşa edildiği haberine gelecek olursak, Stonehenge ile ilgili ifşa arkeologlara büyük bir utanç getirmiştir. İngiliz Mirası, anıtın koruyucusu, Henge’in geçmiş tarihinden az bahsedilen resmi rehberi yeniden yazmak zorunda kalmıştır. İngiliz Mirası’nın kıdemli arkeologu Dave Bathcelor resmi rehberi bizzat kendi yazacağını söylemiştir. “Detay 1960’larda düştü,” diye itiraf ederek, “Ama devir değişti ve biz artık bunun önemli ve anlatılması gereken bir Stonehenge hikayesi olduğunu düşünüyoruz,” demiştir.

Cambridge Üniversitesi arkeolojik arşivisti ve başta gelen Stonehende yazarlarından Christopher Chippindale ise; “Stonehenge’de gördüğümüzün çok az bir kısmı dokunulmadan bırakılmıştır,” diyerek bunu itiraf etmiştir. Avebury Anıtı’nın tamamen yeniden inşa edildiğini ortaya son zamanlarda çıkaran tarih araştırma öğrencisi Brian Edwards, Stonehenge’in restore edildiği nadir fotoğrafları bulmuştur. “Sanki Stonehenge tarihsel anlamda arındırılmış gibi. İnsanlar uzun zamandır Stonehenge’in restorasyonunu saklı tuttular. Bunu sadece çok az sayıda insanın bulması beni şaşırttı. Rehberin gelecekte tüm hikayeden bahsedecek olması harika bir şey, “ demiştir.

Her yıl milyonlarca ziyaretçi başka bir çağın geçmişine bakarlarken hayran kalmışlar ve tek parça şeklinde abideleri Salisbury Ova’sına taşınmak için tutulmuş olan kas gücüne ve ilkel teknolojiye hayret etmişlerdir. Buranın manevi bir alan olduğu onlara söylenirken nefesleri kesilmiştir… insan oğlunun ilk bilgisayarı, dikili taşları ve hassas lentoları cennetin aşağısında ve gece gündüz eşliğinde büyülü bir şekilde sıralanmışlardır.

Ama şimdi, büyük bir arkeolojik münakaşanın yolunu kesmek için tarih araştırmacısı Brian Edwards ve yerel bir gazetenin bununla ilgili yayınladığı bilgi üzerine, broşürler “unutulmuş yılları” da dahil etmek için yeniden yazılacaklar. Denizcilerin taşları havaya dikmek için Britanya İmparatorluğu’ndaki en büyük vinçlerle denize açıldığını; eğimli trilitonları yerlerine sürüklediğini, büyük kumtaşlarının üzerinde oturup düşmüş olan lemtoları değiştirdiklerini anlatacak. Avebury yakınındaki şeylerin tamamen 20’lerde ve 30’larda marmelat milyoneri Alexander Keiller tarafından yeniden yapıldığı ifşaatların berbat İngiliz arkeolojisinin eski yaramaz çocuğu olan Bay Edwards’ın da dediği gibi: “Baktığımız şey 20. yüzyıl arazisi, ki bu da Stonehenge’in binlerce yıl önce nasıl olabileceğinin bir anımsatıcısı. Atalarımızın endüstrisi ile yapılmış ve tarih öncesi insanların yaptığı bir şey DEĞİL. Milenyum’un 50 yaşından genç halini görüyoruz.”

Rehberleri yeniden yazmak arkeoloji açısından çarpıcı bir şey. İngiliz Mirası Stonehenge’i ulusun yararına işletiyor, ve içerden bir İngiliz Mirası üyesi: “ Karanlık güçler 70’lerde iş başındaydı, restorasyonlarla ilgili bilgiyi örtme kararı alınırdı. Ama artık bu değişmek üzere,” diye açıkladı.

Restorasyon ve Yeniden İnşa Etmek

Stonehenge’in ilk restorasyonu 100 yıl önce yapıldı.

Ve, 1901 yılında, işçiler işe gittiklerinde, Times gazetesinin mektup köşesi çiftçilerin şikayet mektuplarıyla doluydu. Ama restorasyonun ilk aşaması yine de gümbür gümbür ilerledi ve o zamanın stil gurusu John Ruskin kendini sağlama almak için bir dizi söz yayınladı…. “Restorasyon bir yalandır,” diye esip gürledi. Yine de Stonehenge’in makyajı hız kazanmak içindi ve 1919,1920,1958,1959 ve 1964’te üzerinde daha çok çalışma yapıldı. Cambridge Üniversitesi Arkeoloji Müzesi ve Anthropology and Anthropology’de müze yöneticisi olan ve Stonehenge Complete kitabının yazarı Christopher Chippindale; “Neredeyse tüm taşlar bir şekilde taşındılar ve beton üzerinde duruyorlar,” diye itirafta bulunmuştur.

Bir taş 1901 yılında, 1919 ve 1920 yıllarında bir taş daha, 1959’da üç taş daha ve 1964’te dört taş daha düzlenip betona yerleştirilmiştir. Aynı zamanda 1958’de de Triliton’un yeniden dikilmesi ve Altar taşının kazarak çıkarılma olayları olmuştur.

“Stonehenge ve Neighbouring Monuments” adlı rehber kitabı, ve Henge’in sesli turu 20. yüzyılda yeniden inşa edilmesine dair hiçbir bilgiyi barındırmamaktadır. Sadece 18. sayfada, “Eğilen veya düşen taşlardan bazıları düzeltilmiş ve yeniden dikilmiştir,” denerek ufakça bir bahsedilmiştir. Ama o resmi rehber bile kocaman bir metni hak eden büyük çaptaki restorasyonun ipuçlarını barındırmamaktadır.

Neden 18. ve 19. sayfalarda yer alan John Constable’ın 1835 yılında yaptığı Henge resmi 28 ve 29. sayfalarda bulunan şimdiki gerçek fotoğrafından çok farklı gözükmektedir? Sebebi çok basit. Bu iki görüntü arasında geçen sürede çok sayıda restorasyon yapılmıştır. Ve uzun yaz mevsimleri boyunca biri taşlara yaklaşabilseydi, taşların şu anda üzerine kurulduğu betonların çoğunu görebilecekti. Ölümcül bir ifşa, ama şimdi Henge’e olan yakınlık sınırlı olduğu için farketmesi artık zor.

Bazı insanlar Stonehenge gibi dünya çapında bir anıtın yeniden diriliş olayı gibi bütük bir olayın nasıl farkedilmeden yapıldığını merak ediyorlardır. Bugün, tarihi bir anıtın yeniden inşa edilmesinden bahsedilişine rastlamak oldukça zor. İnsanların takip ettikleri rehberleri var, hataya yer olmayan online casinolar gibi. Eğer Stonehenge’in restorasyonu halka açık yapılsaydı, bu sadece tarihsel değerini düşürecekti.

Fotoğraflarda açıkca yeniden yapılma işlemini görüyoruz. Bazıları Bay Chippendale tarafından keşfedildi ve kitabının değiştirilmiş versiyonunda kullanıldılar. Bunlardan pek çoğu uzun zamandır kayıp. Diğerleri Stonehenge geçmişinden utanmadığındaki zamanların rehberlerini ortaya çıkaran Bay Edwards tarafından bulundular ve restorasyonların fotoğraflarında ve hikayelerinde kullanıldılar.

İngiltere’nin Batı’sındaki Üniversitede öğrenci olan Bay Edwards, “sansasyonel haberler,” dedi. “Ne kadar işlem yapıldığını farkettiğimde, gerçekte son 100 yıldı henge’in dışından kimsenin restorasyonu bilmediğini keşfettiğime şaşırmıştım. Her zaman insanların evlerinden ya da uzaklardan Stonehenge’e gelme zahmetinde bulunuyorlarsa, en azından doğru bir hikaye almaları gerektiğini düşünmüşümdür,” dedi.

1958’de trilitonun dik hale getirilmesi

Bu makalenin bir kısmı Roger Taverner tarafından yazılmıştır ve orjinalinde 8/1/2001 tarihli “Western Daily Press”de yayınlanmıştır. Fotoğraflar Wiltshire Arkeolojik Toplumu ve Christopher Chippindale’e aittir.

 

Çevrilen Başlık: How They Rebuilt Stonehenge

Çevrilen Link: http://www.ufos-aliens.co.uk/cosmicstonehenge.htm